Ukraynada əsas aktual hadisələrdən biri Milli Antikorrupsiya Bürosunun (NABU) yüksək vəzifəli siyasətçilərin iştirak etdiyi son illərin ən böyük korrupsiya sxemini araşdırması olmuşdur.
“Midas” kod adlı araşdırma dövlət müəssisəsi olan “Enerqoatom”da təxminən 100 milyon dolların yuyulması ilə bağlı genişmiqyaslı korrupsiyanın ifşasına yönəlib.
Sxem podratçıları müqavilələrin 10-15%-ni ödəməyə məcbur etməkdən ibarət idi, ödənişlərin bloklanması və ya işçilərin müharibəyə səfərbər edilməsi təhdidi ilə. Vəsaitlər ofşor şirkətlər vasitəsilə yuyulurdu, o cümlədən ABŞ-da olan hesablar vasitəsilə.
Cəmiyyətin diqqəti, ilk növbədə, qalmaqalın əsas fiqurantlarına yönəlib. Əsas şübhəli “Kvartal 95” studiyasının prezident Vladimir Zelenskinin biznes-ortağı Timur Mindiç elan edilib ki, bu da bəzi ukraynalı KİV-lərin fikrincə, dövlət başçısının maliyyə fırıldaqlarında şəxsi iştirakına dolayı yolla işarə edə bilər.
İlk baxışdan, Ukraynadakı korrupsiya qalmaqalı Azərbaycanın maraqlarından uzaq görünür, lakin bu tamamilə belə deyil. Unutmamalıyıq ki, Azərbaycan da Ukraynaya dəstək göstərir.
Məsələ ondadır ki, Avropa maliyyə tranşlarının iştirak etdiyi rezonanslı korrupsiya sxeminin açılması məntiqi olaraq Ukraynanı dəstəkləyən dünya ictimaiyyətinin narazılığına səbəb olmalı və nəticədə gələcək yardımın azaldılmasına və ya tam dayandırılmasına gətirib çıxarmalıdır.
Lakin qalmaqalın belə nəticəsi Qərbin Rusiyaya qarşı siyasət məntiqi ilə üst-üstə düşmür, çünki bu halda Rusiya beynəlxalq izolyasiyada qalan Ukraynanı işğal etmək imkanı əldə edər ki, bu da avtomatik olaraq Avropa və ABŞ üçün siyasi məğlubiyyət olardı.
Məhz buna görə qərb KİV-ləri və siyasətçiləri, habelə Aİ-nin Ukraynadakı səfirləri bu məsələ ilə bağlı məzmunlu şərhlərdən çəkinir və qalmaqalı ört-basdır etməyə çalışır, “Mindiç işi” ilə bağlı araşdırma məlumatlarının KİV-lərdə yayılmasına maneə törədir, bununla da Rusiyanın hadisəni öz məqsədləri üçün istifadə etmək imkanlarını məhdudlaşdırır.
Avropa hakimiyyətlərinin belə hərəkətləri KİV-lərdə mövcud olan konspiroloji nəzəriyyələri təkzib edir, bu nəzəriyyələrə görə Amerika administrasiyası bu araşdırmanı başlatmışdır ki, Zelenskini “Uitkoff formulu” üzrə sülh razılaşmasını qəbul etməyə məcbur etsin, bu razılaşma Rusiyaya bütün Donetsk vilayətinin verilməsini nəzərdə tutur.
Bəlkə də məsələnin mahiyyəti başqadır. Xatırlamaq lazımdır ki, Ukraynanın Milli Antikorrupsiya Bürosu (NABU) və Xüsusi Antikorrupsiya Prokurorluğu (SAP) 2015-ci ildə ABŞ və Aİ-nin birbaşa iştirakı ilə Ukraynada yaradılmış orqanlardır, Kiyevə maliyyə yardımının hədəfli xərclənməsinə nəzarət etmək məqsədilə. Bu zaman ABŞ və Avropa Ukraynadakı antikorrupsiya orqanlarının fəaliyyətinə təsirini saxlayır.
NABU və SAP-ın Vladimir Zelenskinin hökuməti ilə münasibətləri konstruktiv əməkdaşlıqdan uzaqdır. 2025-ci ilin iyul ayının sonunda Vladimir Zelenski Ukrayna parlamentinə qanun layihəsi təqdim etmişdir ki, bu layihə faktiki olaraq NABU və SAP-ın müstəqilliyini əlindən alır, bu orqanların fəaliyyətinə nəzarəti baş prokurorluğa verir. Müstəqil antikorrupsiya orqanlarının ləğvi öz növbəsində əhalinin kütləvi narazılığına və ölkənin bütün şəhərlərində etirazlara səbəb olmuşdur. Əhalinin, habelə Aİ və ABŞ ölkələrinin təzyiqi altında qəbul edilmiş qanun nəticədə ləğv edilmişdir. Buna baxmayaraq, Ukraynanın xüsusi xidməti – SBU – NABU və SAP əməkdaşları ilə bağlı yoxlamalara başlamışdır, onlara təzyiq göstərməyə cəhd edir.
Zelenski hökumətinin ABŞ və Aİ ilə bağlı antikorrupsiya orqanları ilə münasibətlərinin mürəkkəb tarixini nəzərə alsaq, iyul mitinqlərindən bir neçə ay sonra NABU və SAP-ın Zelenskinin yaxın ətrafı ilə bağlı araşdırmanı açıqlaması təəccüblü deyil. Bundan çıxış edərək, NABU-nun araşdırmasının Ukrayna prezidentinə təzyiq göstərmək məqsədi daşıdığını güman etmək olar. Bu zaman Qərbin həqiqi rolu barədə yalnız təxminlər yürütmək olar, lakin bu artıq başqa sualdır.
Azərbaycanın Ukraynaya yardımı kontekstində isə başa düşmək vacibdir ki, ABŞ və Aİ-dən fərqli olaraq, Azərbaycan heç vaxt Ukraynaya birbaşa maliyyə yardımı göstərməyib. Bakı həmişə humanitar yardımı satın alır və sonra Ukraynaya göndərir. Bu fakt Azərbaycan maliyyəsini açıq-aşkar talan edilməsindən qoruyur. Buna görə də, çox güman ki, bu hadisə Ukraynaya yardıma təsir etməyəcək və Azərbaycan Rusiya Federasiyasının energetika infrastrukturuna zərbələrindən əziyyət çəkən qardaş xalqı dəstəkləməyə davam edəcək.
