Öldükdən təxminən otuz dəqiqə sonra bədəndə heç bir refleks qalmır. Əzələlər boşalır; buna görə də ağız və göz qapaqları açıq qalır. Sidik-ifrazat sistemi tamamilə dayanır və sidik axıntısı baş verir.
Ölümdən iyirmi dörd saat keçdikdə bədən çürüməyə başlayır. Nəfəs almanın dayanması bakteriyalar üçün bir siqnaldır — artıq fəaliyyətə keçirlər. İlk çürüyən orqanlar göz, beyin, mədə və bağırsaqlardır. Köklü bədənlər daha tez çürüyür, duzlu suda boğulanların bədəni isə daha yavaş çürüyür. Ən gec çürüyən orqanlar isə ürək, sidik kisəsi və böyrəkdir.
Mədə və bağırsaqlarda bakteriyalar aktivləşdikcə qaz toplanır; bu da qarın nahiyəsinin şişməsinə səbəb olur. Dəri, yanıq izinə bənzər şəkildə su toplayır; bədəndə yığılan kükürd səbəbilə rəngi tədricən qaralır. Günlər keçdikcə qarın daha çox şişir, nəhayət partlayır və döş qəfəsi çökür. Bu çöküş bəzən məzarın üstündən belə eşidiləcək qədər güclü olur.
Təxminən dörd ildən sonra insan bədəni tamamilə sümüyə çevrilir.
Bəs sonra nə olur? Gözəllik, yaraşıq, var-dövlət, təkəbbür, mülk, vəzifə və məqam harada qalır?
Yer üzündə lovğalıqla gəzən, özünü böyük dağların yaradıcısı kimi aparan, kiçik eqosu ilə insanları alçaldan və həyatı statusa, keçici uğurlara bağlayan hər kəsin aqibəti budur.
Pulun əsiri olanların, vəzifə xatirinə xarakterini satanların, başqalarının ağrısı üzərindən yüksələnlərin sonu da eynidir.
Gözəlliyinə pərəstiş edən, ömrünü bəzəyə, makiyaja həsr edən, dərisini qorumaq üçün hər gün diqqətlə kremlər çəkən bədənin sonu da eyni yerdədir.
Əzələlərini böyütmək üçün güzgü qarşısında saatlarla vaxt keçirən, yeganə məqsədi bu görüntünü paylaşmaq olan insanların sonu da fərqli deyil.
Çalışın, uğurlu olun, istehsal edin və insanlığa fayda verin.
Amma həyatı böyütməyin. Özünüzü böyütməyin.
Çünki əlimizdə qalacaq yeganə şey bu dünyada etdiyimiz yaxşılıqlar və arxamızda buraxdığımız gözəl xatirələr olacaq.
Hər kəsə, insanlığa fayda gətirən, geridə yaxşı izlər buraxan bir ömür arzulayıram.
